AdminPTA | Odsłony: 532

CZŁOWIEK ZODIAKALNY, CZYLI O MELOTEZJI SŁÓW KILKA

Anna M. Szlachcikowska



By leczyć ciało ludzkie, konieczna jest wiedza o całości zjawisk.
 Hipokrates


Melotezja to koncepcja sformułowana w I w. n. e. przez poetę, filozofa stoickiego i astrologa Marka Maniliusza, na bazie której został powołany do życia tzw. człowiek zodiakalny (Homo Zodiacus, Homo Signorum). Stosując rozumowanie per analogiam, autor poematu dydaktycznego "Astronomica" poddał wszystkie części ciała ludzkiego - poczynając od głowy, a na stopach kończąc - wpływom zodiakalnym zgodnie z następstwem znaków zodiaku. Opierając się zatem na założeniach melotezji pierwszy znak zodiaku  Baran odpowiada za głowę człowieka, Byk – szyję, Bliźnięta – ramiona, Rak – pierś, Lew – boki, Panna – brzuch, Waga – biodra, Skorpion – genitalia, Strzelec – uda, Koziorożec – kolana, Wodnik – podudzia, a ostatni znak Zodiaku  Ryby - za stopy. Jak owe wpływy zodiakalne widzieli poszczególni autorzy, obrazuje poniższe zestawienie, w którym uwzględnieni zostali astrologowie antyku (K. Ptolemeusz), arabscy (Al-Biruni), późnorenesansowi (W. Lilly, R. Saunders, N. Culpeper) oraz międzywojnia (F. Prengel).

Tabela 1.

 

CZĘŚCI CIAŁA A ZNAKI ZODIAKU/DOMY

 

 

Al–Biruni

 

 

William Lilly

 

Nicholas Culpeper

 

Richard Saunders

 

Franciszek A. Prengel

Baran

Dom I

Głowa, twarz

Twarz i głowa

Głowa, tj. kości, twarz, mózg, włosy, zarost, oczy, nos, język, itd. (wszystko, co znajduje się ponad pierwszym kręgiem szyjnym)

Głowa, twarz, nos, brwi, policzki, podbródek, oczy, uszy oraz wszystkie pozostałe części głowy

Części ciała: głowa włącznie z twarzą, oczy;

Kości: czaszki i twarzy z wyjątkiem nosowych, które podlegają Skorpionowi;

Muskuły: Muskulatura głowy i twarzy, w szczególności oczu, czoła, ust, mózgu, uszy i muskuł do żucia;

Tętnice: skroniowe i wewnętrzne carotydy;

Żyły: głowy;

Nerwy: mózgowe i głowy w ogóle

Byk

Dom II

Szyja, tchawica

Szyja i jej tylna część, bliżej barków

Szyja, gardło, kręgi szyjne (7), obojczyk, łopatka, głos

Szyja, gardło, stos szyjowy, tchawica i części pod brodą

Części ciała: szyja;

Organa: uszy, gardło, podniebienie;

Kości: stos szyjowy;

Muskuły: gardła, krtani, szyi, karku;

Tętnice: zewnętrzne carotydy, verteblares, basilar;

Żyły: occipitales, jugulares

Bliźnięta

Dom III

Ramiona, dłonie

Ramiona, ręce, dłonie i palce

Barki, kości barków, ramiona, dłonie, palce dłoni

Barki, ramiona, dłonie, palce dłoni i nadgarstki

Części ciała: ramiona, ręce, plecy;

Organa: aparatura oddechowa;

Kości: atlas, łopatki, górne i dolne kości ramion, szkielet ręki, 1 ÷ 4 kości pacierzowej, główne żebra, toraks;

Muskuły: ramion, rąk i piersi;

Tętnice: subclaviae, brachiales, intercostales, pulsowe, łokciowe i obu płuc;

Żyły: płucne, piersi, ramion i thymus;

Nerwy: cały system nerwowy

Rak

Dom IV

Klatka piersiowa, piersi, boki, żołądek, płuca

Pierś i płuca

Piersi, żebra, płuca, przepona, jama brzuszna, piersi kobiece, wątroba

Piersi, śródpiersie, boki, wątroba, żebra, przedsionki serca, płuca, śledziona, sutki

Części ciała: przewód pokarmowy, klatka piersiowa, łopatki, aparatura trawienna, włącznie z żołądkiem, opłucna;

Kości: piersiowa, średnie żebra;

Muskuły: międzyżebrowe, przeponowe;

Tętnice: axillaris, przeponowe, tylne mediastinalis przewodu pokarmowego;

Żyły: przeponowe, gastrica, gastroepiploica, mammaria;

Nerwy: splot sercowy, piersiowe nervus sympathicus i wnętrznościowe

Lew

Dom V

Serce

Żołądek, wątroba, serce, boki i plecy

Serce, plecy, kręgi piersiowe (12), osierdzie, apetyt

Serce, wątroba, żółć, żołądek, plecy między ramionami i przedsionkami serca, lewy sutek

Części ciała: okolica serca i plecy;

Organa: serce, mlecz pacierzowy, nerwy spiralne;

Kości: pacierzowa, szczególnie 5 ÷ 9;

Muskuły: sercowe, plecowe;

Tętnice: aorta, sercowe;

Nerwy: mlecz pacierzowy z rozgałęzieniem nerwów

Panna

Dom VI

Łono wraz z jego zawartością

Dolna część brzucha i jelita aż do samego odbytu

Brzuch, jelita, pępek, śledziona, sieć mniejsza i większa (otrzewna) i wszystkie przyległości

Przepona, kręgi, brzuch, wnętrzności, żółć, krezka i dół żołądka

Części ciała: okolica brzucha, pępek;

Organa: wnętrzności, flaki, otrzewna, śledziona, splot sympatyczny, lewy płat wątroby;

Muskuły: brzuszne i przeponowe (w łączności z Rakiem);

Tętnice: żołądkowe i kryzek śródjelicich;

Żyły: portae, hepaticae, umbilicales, intestinales;

Nerwy: splot słoneczny i sympatyczny

Waga

Dom VII

Plecy, pośladki

Mięsista część po bokach, przy biodrach i część od poziomu pępka do pośladków

Nerki, lędźwie, pośladki

Nerki, biodra, pępek, mała część grzbietu, wątroba, część brzucha, pośladki, pachwina, pęcherz

Części ciała: lędźwie, okolice nerek;

Organa: skóra, nerki, u dzieci pęcherz, u niewiast pobożnych – macica;

Kości: stos lędźwiowy;

Muskuły: lędźwiowe;

Tętnice: suprarenales, renales, lumbares;

Żyły: renalis, lumbaris;

Nerwy: system wasomotoryczny, naczyń krwionośnych i splotu nerkowego

Skorpion

Dom VIII

Genitalia

Genitalia

Intymne narządy obu płci, żeńskie narządy rozrodcze, pęcherz i odbyt

Części intymne, jądra, pęcherz, moszna, macica i części przylegające

Części ciała: regio publica i iliaca (okolice wstydliwe i pachwiny);

Organa: moczowe, płciowe, kiszka okrężnicowa i odchodowa, zadek, pęcherz żółciowy, macica w stanie niezapłodnionym;

Kości: miednicowe, siedzeniowe, wstydliwe;

Muskuły: zadkowe, pęcherzowe, muskulatura woreczka jądrowego, erector penis;

Tętnice: ilicae internae;

Żyły: jądrowe, jajnikowe, wnętrznościowe;

Nerwy: jądrowe, jajnikowe, wnętrznościowe

Strzelec

Dom IX

Uda

Okolica pośladków, biodra i uda

Uda, kość krzyżowa, kości pośladków, kości udowe

Biodra, uda, pośladki, dolna część pleców i kość krzyżowa

Części ciała: biodra i uda. Muskulatura w ogólności, szczególnie serca i górnych ud;

Kości: biodrowe, kiszkowe, krzyżowe, pośladkowe i górnych ud.

Muskuły: biodrowe, górnych ud i pośladka;

Tętnice: iliaca externa, femoralgis, glutaeae; System tętnicowy w ogólności.

Nerwy: glutaei et cluneum i ischiadicus, ganglion cocygeum

Koziorożec

Dom X

Kolana

Kolana i tylna część ud

Kolana, dół podkolanowy i wszystko, co do nich przynależy

Kolana, dół podkolanowy i górna część nóg

Części ciała: więzy, stawy, szczególnie kolana;

Organa: muskulatura w ogólności, serce, naczynia krwionośne, epidermis.

Kości: kolanowa;

Muskuły: popliteus;

Tętnice: articularis genu, poplitea;

Nerwy: tibialis, poronaeus

Wodnik

Dom XI

Golenie

Nogi do kostek

Nogi i wszystko, co do nich należy, piszczel, kość strzałkowa

Nogi od kolan w dół, golenie

Części ciała: dolne uda;

Kości: łydkowe, goleń, kostki;

Muskuły: łydkowe (ścięgno Achillesowe);

Tętnice: tibialis anter., poster. i peronaea;

Żyły: saphenae parva i magna

Ryby

Dom XII

Stopy, pięty

Stopy

Stopy, kostki, palce stóp, stęp, śródstopie oraz kości palców stóp

Stopy, kostki, śródstopie, palce stóp

Części ciała: stopy;

Organa: płuca, tkanka łącznikowa, limfa;

Kości: szkielet stopy;

Muskuły: palców nożnych;

Tętnice: plantares lateralis et medialis, tarsales;

Nerwy: podeszwowe, palców nożnych

Przekonanie o wzajemnym podobieństwie wszystkich elementów wszechświata było na tyle wszechobecne w starożytności, że nie tylko znakom zodiaku przyporządkowywano poszczególne części ciała, ale i planety – oprócz swojej natury stanowiącej kombinację czterech prajakości, czyli  gorąca, zimna, suchości i wilgoci – odpowiadały za określone układy, organy i narządy ciała. Zależności te widziane były jednak inaczej przez różnych autorów, co obrazuje poniższa tabela.

Tabela 2.

 

 

CZĘŚCI CIAŁA A PLANETY

 

 

Ptolemeusz

 

 

Al-Biruni

 

Nicholas Culpeper

 

Richard Saunders

 

Franciszek A. Prengel

Saturn

Prawe ucho, śledziona, pęcherz, śluz, kości

Czarna żółć, włosy, paznokcie, skóra, kości, szpik, śledziona, (…) prawe ucho, słuch, pośladki, zad, wnętrzności, penis, plecy, wzrost, kolana

Śledziona, prawe ucho, kości, zęby

Prawe ucho, śledziona, pęcherz, brzuch, kości, środkowy palec, zęby

Słuch, szczególnie prawe ucho, usta, zęby, śledziona, częściowo pęcherz

Jowisz

Dotyk, płuca, ostrzela, nasienie

Krew, arterie, nasienie, szpik kostny, wraz ze Słońcem serce, (…) lewe ucho, słuch, dotyk, uda, jelita, łono, gardło

Płuca, żebra, boki, wątroba, żyły, krew, trawienie

Wątroba, płuca, nasienie, żebra, boki tułowia, żyły, tętnice, tkanka łączna/chrząstka, pępek, mięśnie, puls, palec wskazujący

Wątroba, krew tętnicowa, wytwarzanie czerwonych ciałek we krwi i rozmaitych tkanek, muskulatura pęcherzowa

Mars

Lewe ucho, nerki, żyły, organy płciowe

Żółta żółć, żyły, tylne części ciała, wraz z Wenus wątroba, (…) prawe nozdrze, węch, dotyk, nogi, genitalia, woreczek żółciowy, nerki

Żółć, lewe ucho, węch

Lewe ucho, żółć, nerki, żyły, jądra, prawe nozdrze, płaszczyzna Marsa na dłoni

Nerki, krew żylna, wewnętrzne gruczoły piersiowe, męskie narządy seksualne, paznokcie i włosy, nos, oczy, lewe ucho, gardło, czerwone ciałka we krwi, żółć i samowolna muskulatura

Słońce

Wzrok, mózg, serce, ścięgna, prawa strona ciała

Mózg, nerwy, hipochondrium (tj. górna część jamy brzusznej), tłuszcz i wszystko tego rodzaju, żołądek, (…) prawe oko, wzrok, głowa i klatka piersiowa, boki ciała, zęby, usta

Serce, arterie, wzrok, oczy (prawe u mężczyzny, lewe u kobiety)

Prawe oko, serce, mózg, wzrok, prawa strona tułowia, ścięgna, głowa, nerwy, palec serdeczny

Serce i krążenie krwi, prawe oko u mężczyzn, lewe oko u kobiet, mózg, nerwy wasomotoryczne, prawa strona ciała w ogólności

Wenus

Węch, wątroba, mięśnie

Tłuszcz, szpik kręgowy, nerki, (…) lewe nozdrze, węch, organy oddechowe, łono, genitalia, ręce, palce

Łono, jądra, penis i inne narządy rozrodcze, nerki, gardło, kobiece piersi i mleko w nich, nasienie

Macica, brzuch, nerki, nasienie, lędźwie, pulchność ciała, narządy płciowe, pośladki, sutki, narządy rozrodcze, gardło, mięśnie, lewe nozdrze, wątroba, żołądek, węch i smak, wierzchołek kciuka

Cały system gruczołów, płyn tkankowy, jajnikowy, żeńskie komórki zarodkowe, gruczoły piersiowe, prostata, gardło, muszle nosowe, nerki, zewnętrzne organy płciowe, skóra i muskulatura

Merkury

Mowa, myślenie, język, żółć, pośladki

Czarna żółć, arterie, woreczek żółciowy, (…) wspólnie z Wenus język, smak, organy mowy

Mózg, język, dłonie, stopy, narządy ruchu

Pamięć, fantazja, duch, wyobraźnia, mózg, głos, mowa, język, struny głosowe i narządy głosu, ścięgna, żółć, dłonie i stopy, mały palec

Narządy mowy, ośrodki poruszania mózgu, nerwy motoryczne i mózg w ogólności

Księżyc

Smak, przełyk, żołądek, jelita, macica, lewa strona ciała

Flegma, skóra i wszystko z nią związane, płuca, (…) lewe oko, wzrok, smak, szyja, piersi, płuca, żołądek, śledziona

Mózg, żołądek, jelita, pęcherz, zmysł smaku, oczy (lewe u mężczyzny, prawe u kobiety)

Lewe oko u mężczyzny, prawe oko u kobiety, żołądek, lewa strona brzucha, trzewia, pęcherz, smak, apetyt, kamienie, wątroba u kobiety, mózg, szpik kręgosłupa, jelita, wnętrzności, umięśniona część dłoni

Błony śluzowe, usta, lewe oko u mężczyzn, prawe oko u kobiet oraz narządy łzotwórcze obu oczu, płyn tkankowy ciała, system limfatyczny, piersi, śledziona, wątroba, żołądek, gardło, u kobiet - przyrządy rozrodcze, jajniki, gruczoły mleczne; u mężczyzn - jądra, przewody nasieniowe i pęcherz

Jak podaje prof. dr hab. Ewa Śnieżyńska – Stolot w obszernym artykule „Almanach pro Reverendissimo Domino Cardinali Fryderyka Jagiellończyka  – historyczne źródło warsztatu astrologa” opublikowanym w Biuletynie Biblioteki Jagiellońskiej „Planety i ich związek z żywiołami, płynami i temperamentami powodowały także w organizmie ludzkim określone choroby. Saturn – Zły Geniusz – jest zimny, czasem określany jako suchy, a czasem jako wilgotny, powoduje choroby związane z zimną i suchą pogodą (trąd, raka, podagrę). Jowisz – Dobry Geniusz – jest gorący i wilgotny, związany z niewielkimi dolegliwościami, które szybko przemijają. Mars – Zła Fortuna – piekąco-gorący i suchy jest bogiem wojny oraz zarazy, sieje śmierć, a wywołuje febrę. Słońce jest gorące i suche, związane z chorobami zaczynającymi się w ustach. Wenus – Dobra Fortuna – jest zimna i wilgotna, związana jest z chorobami zaczynającymi się w lędźwiach i genitaliach. Merkury ma naturę mieszaną, ale zbliżoną do zimnej i suchej, i odpowiada za choroby psychiczne. Księżyc jest zimny i wilgotny, związany jest z flegmą. Temperamenty gorące i wilgotne są twórcze i aktywne, a zimne i suche destrukcyjne i pasywne. Jowisz, Wenus i Księżyc są planetami pozytywnymi, Saturn i Mars – szkodliwymi. Słońce ma charakter mieszany, tak jak Merkury.”

Reasumując, znajomość budowy człowieka zodiakalnego oraz wiedza na temat natury i oddziaływania planet na ciało ludzkie stanowiła fundament kompetencji nie tylko astrologa, ale i medyka, który bez wprowadzenia w warsztat pracy astrologicznej nie mógł skutecznie leczyć pacjentów. Wtajemniczenie w arkana sztuki astrologicznej było kluczowym elementem stawiania diagnozy i prognozowania rozwoju choroby, a tym samym ordynowania właściwego panaceum.

 

Bibliografia:

1.     Klaudiusz Ptolemeusz, „Czworoksiąg” („Tetrabiblos”), przeł. G. Muszyński, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2012.

2.     Nicholas Culpeper, „Traktat o astrologii medycznej”, przeł. M. Krukowska, Biblioteka Polskiego Towarzystwa Astrologicznego, Tom V, Warszawa 2014.

3.     Al-Biruni, „Księga wiedzy astrologicznej”, przeł. K. Pietroń, Biblioteka Polskiego Towarzystwa Astrologicznego, Tom XI, Warszawa 2019.

4.     Richard Saunders, „The Astrological Judgement and Practice of Physick”, The Astrology Center of America, Abingdon 2003.

5.     Franciszek A. Prengel, “Astrologia medyczna”, Wydawnictwo „Hejnał”, Wisła (Śląsk Cieszyński), 1932.

6.     William Lilly, „Astrologia chrześcijańska”, Projekt ASTROGutenberg, Klasyka astrologii za darmo, Polskie Stowarzyszenie Astrologiczne.

7.     Sylwia Konarska-Zimnicka, „Kiedy najlepiej puszczać krew, a kiedy stawiać bańki?”, culture.pl, październik 2021.

8.     Ewa Śnieżyńska-Stolot, „Almanach pro Reverendissimo Domino Cardinali  Fryderyka Jagiellończyka  – historyczne źródło warsztatu astrologa”, Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej, 2013.

Kategoria: Artykuły
Back to Top